‘Fremd bin ich eingezogen, fremd zieh’ ich wieder aus.’ Germanisten in Groningen
De titel van de Duitse roman Unter Professorendamen zinspeelt niet toevallig op Onder professoren van Willem Frederik Hermans. Het boek gaat over hoogleraren in Groningen, maar dan wel in het vak Duits. Vooraf wil ik een aantal mogelijke misverstanden bij de Nederlandse lezers van dit boek helpen voorkomen. Vooral bij de lezers die een beetje op de hoogte zijn van de actuele ontwikkelingen in de Groningse Faculteit der Letteren. Ze verwachten van een campusroman over de Groningse germanistiek misschien een sappig verhaal over de afgelopen tien jaar waarin de oude garde der hoogleraren werd vervangen door jonge ambitieuze vrouwen, die intussen allemaal weer zijn verdwenen. Een verhaal over de ingrijpende veranderingen van het vak Duits met de komst van de nieuwe hoogleraar Waltraud Wende, de sluipende machtsgreep van de managers, en daartussen de Rückzugsgefechte van de oudere heren en de Zickenkriege tussen de geleerde machtsbeluste dames. Leuk toch!?
Dit stond in ieder geval mij voor ogen, toen ik voor het eerst van dit boek hoorde. Maar ik had het mis. De auteur Barbara Reeh is iets anders van plan: ze laat haar roman in de jaren negentig spelen, die zij als Professorendame, dus als echtgenote van één van de betrokken hoogleraren, zelf heeft beleefd. Dat was voor mij wel even een teleurstelling, maar laten we afwachten wat het boek te bieden heeft.
Het tweede mogelijke misverstand is, dat het hier om een sleutelroman zou gaan, waar je achter de personages de echte professoren en medewerkers kunt herkennen en daaraan allerlei plezier kunt beleven, leedvermaak hebben of verontrust worden. Dat genre wekte mijn nieuwsgierigheid, want ik zat en zit midden tussen de mensen in de beschreven vakgroep. Toch is Unter professorendamen in uiterst beperkte zin een sleutelroman. Beter gezegd: ik moet het zelfs als één van de kwaliteiten van dit boek beschouwen, dat het Barabara Reeh gelukt is om de personen en hun karaktertrekken, hun thema’s, ideeën en intriges zo te veranderen dat er een volledig nieuwe groepsconstellatie te voorschijn komt. Haar roman is een alternatieve geschiedenis van de germanistiek in Groningen geworden, waar desalniettemin alle kenmerken en problemen van de jaren negentig in voorkomen. (meer…)
