De orde van de tijd verstoren
In zijn naslagwerk Lezen&Etcetera schrijft Pieter Steinz in het lemma over Cees Nooteboom: ‘In het buitenland geldt hij als “een grote Europese schrijver” en als een vooraanstaande Nobelprijskandidaat; in Nederland heet hij de “meester van de geveinsde eruditie” en worden zijn essaybundels en romans zuinigjes besproken.’ Cees Nootebooms nieuwe boek Brieven aan Poseidon gaat, zoals zo vaak in zijn oeuvre, over tijd en de zichtbare werkelijkheid. De intelligentie en eruditie van Nooteboom is in dit boek niet geveinsd.
Goede literatuur geeft niet de juiste antwoorden, maar stelt de goede vragen. En dat is precies wat Cees Nooteboom doet in Brieven aan Poseidon. Het zijn korte prozastukken, soms niet meer dan een bladzijde, en nooit langer dan een aantal pagina’s. Het is een hybride verzameling van reflecties, overpeinzingen en vertellingen. Stilistisch zijn het net ingetogen prozagedichten. Veel van de stukken zijn brieven gericht aan Poseidon, in de Griekse mythologie de god die heerst over de zee. De adressant lijkt toevallig, maar is onderdeel van een belangrijk thema van het boek: de tijd. Het gaat om de tijdelijkheid versus eeuwigheid. De mens is sterfelijk en vergankelijk. Daarentegen sterven goden niet – je kan ze wel doodverklaren. Nooteboom schrijft aan de God van de zeeën vanwege ‘de onvoorstelbare aantrekkingskracht gemengd met angst die de oceanen op mij uitoefenen’. De ervaring op zee zorgt voor de ondervinding van oneindigheid. Dit correspondeert met het idee van het zijn: ‘bestaan in een oneindige vraag zonder antwoord’.
(meer…)